Deel 2: Risico’s rond intellectuele rechten en consumentenrecht
In het eerste deel van de blog gingen we al in op hoe deepfake problematisch kan zijn in de context van de GPDR. Hier eindigen de problemen rond deepfake echter niet. In dit deel van de blog zullen we ingaan op de problemen rond portretrecht en auteursrecht die kunnen voorkomen bij het gebruik van deepfakes.
Deepfakes: portretrecht en auteursrecht
Op uw afbeeldingen geldt een portretrecht, dit recht bepaalt en dat u eigenaar bent van uw eigen afbeelding en dat derde uw uitdrukkelijke voorafgaande toestemming moet bekomen voordat hij uw foto kan gebruiken.
Hoe zit dat nu met een deepfakevideo?
In tegenstelling tot wat vaak geloofd wordt, is het niet zo dat het portretrecht zich beperkt tot klassieke foto’s en video. Portretrecht is technologieneutraal, dit betekent dat het perfect kan worden toegepast in zake rond deepfake. Wel is dit portretrecht in de tijd beperkt en niet absoluut.
Portretrecht is namelijk slechts geldig gedurende uw ganse leven en tot 20 jaar daarna.
Een andere beperking is dat u enkel uw portretrecht kan uitoefenen als het een herkenbare en duidelijk foto of afbeelding betreft en u de focus van de afbeelding bent. Als u dus toevallig staat op een foto getrokken tijdens een groot event, kan u uw portretrecht niet uitoefenen.
Grenzen en Beperkingen bij het Gebruik van Bekende Personen
Ook als u een publiek of bekend figuur bent is uw portretrecht beperkt. Paparazzi mogen van acteurs foto’s maken op evenementen zoals bijvoorbeeld rode lopers bij filmpremiers. De fotograaf in kwestie mag dan wel niet zonder toestemming de foto gebruiken voor doeleinde anders dan berichtgeving, zo mag hij de foto niet verkopen aan een bedrijf voor een reclamecampagne.
Wat is nu, met het portretrecht in het achterhoofd, acceptabel op vlak van Deepfake?
Laten we even het geval van de fotograaf en de Reclamecampagne nemen. De fotograaf zal uiteraard geen neppe deepfake foto’s mogen maken van een bekend persoon en deze aan een bedrijf verkopen alsof ze echte foto’s zouden zijn.
Betekent dat alle deepfake – inhoud verboden zou moeten zijn?
Vele verdedigen het gebruik van deepfake door te stellen dat het maken van de foto’s en filmpjes een vorm van kunst of meningsuiting is en dat het gebruik ervan valt onder het recht op de vrijheid van meningsuiting. Echter is het ook niet onbelangrijk om op te merken dat sommige deepfakes zeer schadelijk kunnen zijn voor de eer en goede naam van bepaalde personen. Zo werd er enkele jaren geleden pornografische deepfakes gemaakt van de actrice Emma Watson.
Er zijn zelfs instanties geweest van zulke deepfakes waarbij de foto’s en video’s van minderjarige werden gebruikt. Het hoeft zelf niet zo ver te gaan. Als uw buur morgen een deepfake van u online zet waarin u bepaalde racistische opmerkingen maakt, kan dat levensverwoestend zijn.
Dit terwijl u de betreffende opmerkingen nooit gemaakt heeft. Hoe realistischer de deepfake hoe groter dit probleem natuurlijk wordt.
Vanaf het moment dat het herkennen van mensen in deepfakes op een zodanige wijze de eer en goede naam van die persoon aantast, is er naar onze mening wel een duidelijk portretrechtelijk probleem. Ditzelfde geldt wanneer iemand een commercieel portretrecht heeft over bepaalde afbeeldingen.
Het portretrecht moet steeds afgewogen worden tegen andere grondrechten.
Auteursrechten
Ook op vlak van auteursrechten zijn er enkele interessante juridische vraagstukken. Wie is namelijk de auteur van de deepfake?
Bij het creëren van een deepfake komen heel wat mensen kijken, enerzijds zijn er de mensen die de onderliggende algoritmes hebben geschreven en anderzijds zijn er de foto’s en video’s waarmee de AI wordt getraind, die foto’s en video’s werden ook door iemand gemaakt/ behoren iemand anders toe.
Ten slotte is er ook nog de persoon die het algoritme aan het werk moet zetten en moet beslissen welke output het AI-systeem zal hebben en wat er nu als kunstwerk zal worden uitgebracht.
Wie is er nu de auteur in deze situatie?? Dit is op heden een discussie waar nog geen duidelijk antwoord op werd gegeven.
Consumentenrechter
Het pijnpunt rond het Consumentenrecht hebben we eerder al aangehaald.
Deepfake mag niet gebruikt worden voor reclamespotjes te maken. Dit valt volgens de Europese en Belgische consumentenbeschermingswetgeving onder misleidende marktpraktijken en misleidende reclame.
Nog een laatste bedenking om rekening mee te houden komt uit het consumentenrecht.
Europese en Belgische consumentenbeschermingswetgeving verbiedt immers misleidende marktpraktijken en misleidende reclame.
De valse associatie met een beroemdheid zou er immers toe kunnen leiden dat van die het potentiële consumenten overtuigt om een aankoop te doen die ze anders niet zouden doen en dat is dus verboden.
Conclusie
Indien u deepfake- technologieën wilt gebruiken, raden we u aan dit te doen met de nodige voorzichtigheid.
U moet steeds de nodige veiligheids- en ethische maatregelen nemen.
Graag denken wij met u mee en beantwoorden wij graag uw vragen rond Deepfake ! Aarzel niet om een van onze consultants te contacteren.
Meer lezen hier over ?
